150| Inexactitudes

Emisión DIARIO CULTURAL 08/09/2008

Moito levan mallado nos últimos meses na coitada da lingua no medio dunha incomprensible ausencia de pacto político que a salvagarde destas guerras diarias. Mentres, os libros axudan a facer memoria.

Abrindo o verán publicábase A represión lingüística en Galiza no século XX de María Pilar Freitas, un título excesivo xa que parece prometer documentación e datos inéditos sobre a represión lingüística. Como o tempo é pouco aforro a laudatio, que tamén ten cousas interesantes este traballo ambicioso, e imos á crítica. A principal pexa do libro radica na multiplicidade de ámbitos: lingua, cultura, política e moita literatura. Manéxase un volume inxente de datos sen o necesario contraste de fontes inéditas e estudos actualizados, o que dá pé a unha investigación sen matizar, chea de conclusións apresuradas. Precisamente a polémica aberta polas declaracións incontinentes de George Steiner vénnos lembrar que non se poden mesturar ao chou lingua con identidades, historia da literatura co devir do idioma, nin conciencia lingüística de tal escritora ou escritor coa situación social da lingua. Vaia, que allos e cebolas combinan en moitas receitas, pero ser, non son o mesmo.

Un dos aspectos máis discutíbeis do libro ten que ver coa periodización. Como demostran os estudos migratorios xa non se poden limitar as aportacións da Galicia exterior ao período 1936-1960, esquecendo, por exemplo, que Follas novas se publicou na Habana e que o Premio Galicia de narrativa de 1970 o convocaron os galegos de Bos Aires. Precisamente este episodio debúllase con pouca exactitude no apartado referido á censura no franquismo. Na páxina 408 refirese ao caso Xente ao lonxe de Blanco-Amor como exemplo de censura e, se cadra a xeito de erudición, afírmase que sufriu ademais o embate da Academia Galega, que non lle deu o Premio Galicia (e cito literalmente) “ao non considerala unha obra aceptable para o lector”. As interioridades dos premios non son cousa doada de coñecer pero non se pode a estas alturas tratar un capítulo tan relevante sen contrastar bibliografía e pescudar como se formou aquel xurado porque, daquela, incórrese nas mesmas infamias coas que encheu a boca Blanco-Amor, un narrador extraordinario e misóxino que non aturou que aquel galardón ben dotado fose para Xohana Torres.

O libro de Freitas, lido desde a historia das mulleres e do xénero, incorre noutras inexactitudes: na páxina 226 confunde a santificación do idioma coa santificación de Rosalía; na 484 dá a entender que Victoria Kent apoiou todo o tempo o dereito ao sufraxio feminino, obviando a súa polémica con Clara Campoamor; ou engánase cando afirma que é Unamuno quen converte a Galicia nunha nación femia cando en realidade xa aparecía en Murguía. Freitas recompila moitos datos pero o libro quere unha lectura precavida. Boa semana e boas lecturas.